یرمی کرولیکوفسکی

پس ازسال 1989، معماری درلهستان سخن گفتنی انسانی تررا آغاز کرد.متنوع ترشد.کم کم این حقیقت درک شد که رسالت اجتماعی معمار برآوردن نیازهای یک کارفرمای خاص است ونه انسان عام باافول تکنولوژی دالهای پیش ساخته درنتیجه پیدایش بازار آزاد ساختمان «زبان نوین»بلوکهای «لاله زنبوری» محورشد.علاوه براین فروریختن سد سانسور شرایطی مساعد برای رشد نقد فراهم آوردکه سهم مهمی در تحولات بازار طراحی داشت.بیشترین تنوع سبکها به ویژه درمقایسه با دوره سوسیالیسم را درساخت مسکن مخصوصاً خانه های تک خانواری می توان دید، سرمایه گذاران هم همپای معماران بیان خود را درعرصه مسکن متحول کرده اند.کهن الگوها بازگشته اند. به ویژه کهن الگوی بام سنتوری دار باشیبی کم وبیش زیاد (آدم بایدسقفی برسرداشته باشد). که درحوالی دهه1980 کم کم پدیدار شده بود. الگوی پایه همان خانه اربابی لهستانی است که به گونه های مختلف وروایتهای تاریخی گوناگون ساخته می شود. ازجمله پرداخت کوبیستی سبک ملی در ربع اول قرن بیستم ونیز روایتهایی که حتا ستونها وبلوکهای نو کلاسیک را مدرنیزه می کنند.(برای نمونه خانه ای اربابی درپوپیلیه که طراح آن یا تسک پلسکاچ است ودرآغاز دهه 1990 ساخت آن آغاز شده است).درمیان فرمهای مرتبط با سنت معماری می توان قلعه را همراه بابرجهایش ، یاحتی مجتمعهای «قصر» را هم یافت که بیشترقابل تفسیرروان شناختی اند تامعمارانه .معماران که نیاز به شان اجتماعی وامنیت ونیزاطمینان روانی را برمی آوردند . این گمان را بردند که دنباله رو سلایق نافرهیخته شده اند.به هرحال ،کنترل زیبایی شناختی کامل خصیصه ای متعلق به نظام سوسیالیستی بودکه نه فقط مورد پذیرش نبود.نتایج خوبی هم به بارنیاورد.وحاصل آن فضاهای غول آسای فاقد فرم وهویت مشخص بودکه یامنجربه افسردگی می شدیاپرخاشگری.پس ازچندین سال آزادی کامل که عمدتا هم کارفرمایان ثروتمندترآن را متحقق ساختند. تکنولوژیهای سبکتری پدیدار شده است نخست تکنولوژی خانه تمام چوبی(مرسوم به خانه کانادایی)که درآن باردیگر ،منتهی نه به حدسابق فرمهای معمارانه استانداردشده اند.دربخش مسکن چندخانواری، پس ازدوره کنارهم چسباندن توده ها وفرمهای تماشایی درنیمه دوم دهه1990 زمان سادگی جدیدی همراه بازبان نومدرنیستی فرمها رسیده که به سنت محلی هم اشاراتی دارد به ویژه درورشو، دراینجا بایدنخستین اجراها(ازسال1997) کارنیمJEMS(جیکوفسکی، یاگیلو.میلویدزکی)را ذکرکرد- مجتمع آپارتمانی در مرکز شهرک مسکونیWSM متعلق به پیش ازجنگ(تعاونی ساختمان ورشو)درناحیه زولیبورس وویچک شیمبورسکی ویاتسک ژلونکا، یک بانک وبلوکهای آپارتمانی درخیابان سوبیسکیگو درورشو. و(بازدرورشو)بلوک آپارتمانی پیوتر شاروشیک درناحیه گروکف. این بناها همگی برخیابان ودرنبش تقاطعها قراردارند.اینها بافت شهری سنتی را برای خیابانها ومیدانها ایجادیا آن را کامل می کنند. این مسئله ازآغاز دهه 1990 مشهودبوده است.یعنی اززمانی که معماران،تورچینوویچ، بیلتسکا، ووالکوویاک احیای محله ای مسکونی را درخیابان پتاشادرورشوبه سبک پست مدرن باحال وهوایی نوکلاسیک آغازکردند. ودرفضای لانه زنبوری به سبک لوکوربوزیه ،شهرک مسکونی زازلازنا براما درمرکزشهر aروحی شهری دمیدند.برخلاف دهه 1980 که فرمهای معمارانه درمعماری مذهبی تکوین یافت.دهه 1990 دوره کاهش کلیساسازی بوده وازاین جنبه دوره تاملی بیشتر بوده که به ایجاد تعادلی بیشتربین بیان وروایت انجامیده است. موردجالب کلیسایی است که درلودزی دررادوگوشچ –ناحیه وسکود-در دست ساختمان است. معماران برجسته لودزی –زجیسلاولیبسکی ویاکوب وویک که شهرک مسکونی پیش ساخته ازدالهای بتنی دردهه 1980کارآنها بود-در اواسط دهه 1990 کم وبیش به طور کامل به سبک رمانسک به سادگی فرمهای آن زمختی وتقارن ومعنویت حاکم برآن بازگشتند.مکان مقدس صرفا به معنای ساختمان کلیسانیست. •دروازه شهر مردگان درکراکونیزبعدی متافیزیکی دارد.مشهورترین معمارلهستانی دراروپا روماله لوگلر اهل کراکوآن راطراحی کرده است خود معمار این سازه را مهمترین دستاورد زندگیش می داند.دراین پروژه عصاره نحوه آفرینشی را می بینیم استواربردقت هندسی ،هدایت نور، سمبولیزم عمیق ریشه دار در سنت الهیات.وفلسفه مسیحیت باعنایت به این کلام عیسی مسیح که من راه حقیقت وزندگی ام، راه از سایبانها می گذردواز درشیشه ای بزرگ درنما عبور می کندوبه درون می رسدکه درآن نورفرمان می راند. تاثیرحاصل احساس رمز وراز ونویداست .ازجمله طرحهای متعدد لوگلر دردهه 1990 باید بخش الحاقی به آکادمی اقتصاد درکراکو را ذکرکرد.دراین تلاش شده تا با استفاده از مقیاس ومصالح ونه بانقل مستقیم فرمها رابطه ای بین گفتگوی خلاق ومحیط تاریخی دوروبرپیدا شود.لوگلردرتفکر وعمل به این گفته انیشتین اشارت دارد که «شکوه بنا وجوددارد». یعنی روی سخنش باهارمونی هندسه است. بنابراین ،هم زیبایی می آفریند وهم حال وهوا. وویچک یارزایک رابطه ای ازنوع دیگر را با معماری یادمانی وروسلاو خلق کرده است که به سنت اکسپرسیونیسم درورسلاو اشارت دارد. او درفروشگاه سولپول درنزدیکی کلیسای گوتیک سنت دوروتی روایت خودرا اززبان دکونستروکتیویسم به کارگرفته وبه احساسی ازسبکی وحال وهوایی تقریبا کارناوال وار ومردمی دست یافته که تحسین برخی (حتی مورخان هنر) وخشم وخروش برخی دیگر را برانگیخته است.بااین چند نمونه معدودنمی توان تنوع بسیاری کارهای ساخته شده را نشان دادوتنها می توان چندنکته را درباب انواع جداگانه معماری به اختصار بیان داشت. بایدازبانکها وبناهای اداری هم ذکری کردکه به نمادتحولات نظام بدل شده اند ونشانه های فضایی وکیفی جدیدی درمنظره شهرهای لهستانی خلق کرده اند. بااین چند نمونه معدودنمی توان تنوع بسیاری کارهای ساخته شده را نشان دادوتنها می توان چندنکته را درباب انواع جداگانه معماری به اختصار بیان داشت. بایدازبانکها وبناهای اداری هم ذکری کردکه به نمادتحولات نظام بدل شده اند ونشانه های فضایی وکیفی جدیدی درمنظره شهرهای لهستانی خلق کرده اند. باذکر دونمونه بانک درکراکو،باطراحی مارک دونیکوفسکی وشرکاء وبنای اداری ساتورن درورشو با طراحی تیم JEMS نمی توان تصویر کاملی ازتنوع نگرشهای خلاق به دست داد. زبانی که آتلیه DDJM به کارمی گیرد اصول کلاسیک را بیان می دارد.ثبات نهادهای بانکداری رابه رخ می کشد. ودرضمن از مدرنیته ونگرشی بازیه یک شهر، ساکنانش .ومراجعان حکایت می کند. بنای JEMS پویا وبراق است وبرفراز بناهای اطرافش قدبرافراشته است دلرباست.درعین حال که باثبات است وموقر.مجال اندک است ونمی توانیم به شباهتها وخط سیرتوسعه ها بپردازیم.می توان برای مثال گفت که شهرک مسکونی واقع درخیابان استافکی درورشو باطراحی کرزیشتوف اوزیمک که دراوایل دهه 1990 ساخت آن آغاز شده باپلکانهای استوانه ای تعبیه شده دردیوارهایش به رغم تفاوتهایی درمصالح فرمهای بعدی بنای اداری ساتورن را به ذهن متبادر می کند. دردهه1990 ایده های معمارانه بی هیچ مانع ورادعی جریان داشته اند .پست مدرنیسم دکونستروکتیویسم. و نومدرنیسم را می توان به صورتهای تقریبا ناب دربسیاری ازطرحهادید.خیلی از معماران خوب مابسته به زمینه کارشان آزادانه اززبانهای مختلف معماری استفاده می کنند.فضای تجاری مغازها، رستورانها وبه ویژه فضاهای داخلی آنها به عرصه ای خاص برای تجربه بدل شده است. کثرت گرایی دیگر دارد به واقعیتی بازگشت ناپذیربدل می شود.چسلاوبیلکی به جستجوی تعمیم برآمده  وخلق روایتی محلی ازسبک جدیدبین المللی را مطرح کرده است.با این همه واقعیت که نامنسجم است وغیریکنواخت به راحتی تن به یک سبک معین نمی دهد.برای توصیف واقعیت می توان ازمفهومی موجودسودجست موقعیت را تقریبا ده سال است درحال تغییراست می توان پس ازفاجعه گرایی توصیف کرد یعنی جستجو واحیای ارزشها ازجمله ارزشهای معمارانه برویرانه های توتالیتاریسم جستجوی نگرشی جدیدبه یادمانها ومیراث به رغم آموزه حفظ آثار وتصاویر جدیدی ازآینده را نیز می توان دراین مفهوم گنجاندپروفسوریاتسک دامیکی.استاد باسابقه آکادمی هنرورشو.درسال 97-1996 مفهومی را مطرح کرد که این دورویکردرا به هم پیوندمی زد مفهومی مبتنی برخلق شهری دوگانه ورشو لودزی این پیشنهادی است برای حل معضل اصلی یک شهر معاصر اینکه درآن زندگی کنیم یابیرون ازآن درضمن استراتژی جدیدی را نه فقط برای منطقه که برای کشورواروپاباهم پیشنهاد می کندبادهه 1990 این اعتقاد راسخ به وجودآمده است که معماری لازم است. این را همکاری های بیشترمعماران مشهورجهانی ومعماران لهستانی اثبات کرده است برجسته ترین نمونه مرکز هنرژاپن درکراکو است که آرانا ایزوساکی وشرکت کراکو کی اینگاردن-ی–اوی وآتلیه جت طراحی کرده اند.این سازه که بیانگر فرهنگ ژاپنی است. به صورتی عالی درمحیط دوروبرخود ومکان نبوغ آمیز قلعه شاهی واول جای می گیردکه معماری آن نیزکار معماران ایتالیایی بوده است . منابع |+| نوشته شده توسط پیمان شفیعی در یکشنبه هشتم بهمن 1391  | نظر بدهید